Χωριστές φορολογικές δηλώσεις για τους συζύγους, με απόφαση του ΣτΕ

Για άλλη μία φορά το Συμβούλιο της Επικρατείας, με μια πρωτοποριακή απόφαση, έρχεται να εξορθολογίσει και να βάλει σε σωστές βάσεις την ερμηνεία του φορολογικού δικαίου. Συγκεκριμένα, το ΣτΕ έκρινε με την απόφαση 330/2018 ότι κάθε σύζυγος μπορεί να υποβάλλει χωριστή ηλεκτρονική δήλωση φόρου εισοδήματος.

Αναλυτικότερα, το ανώτατο δικαστήριο έκανε δεκτή προσφυγή φορολογουμένου κατά της σιωπηρής άρνησης της φορολογικής αρχής στο αίτημά του να υποβάλλει χωριστή ηλεκτρονική δήλωση φόρου εισοδήματος και όχι κοινή δήλωση με τη σύζυγό του, να εκδίδεται χωριστό εκκαθαριστικό σημείωμα, να προσδιορίζεται χωριστά το αποτέλεσμα της εκκαθάρισης και οι δόσεις πληρωμής. Η απόφαση αποσαφηνίζει τα εξής:

Ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (άρθρο 67) προβλέπει ότι οι σύζυγοι κατά τη διάρκεια του γάμου τους υποβάλλουν κοινή δήλωση για τα εισοδήματά τους. Υπόχρεος για την υποβολή της δήλωσης είναι ο σύζυγος. Περαιτέρω, τα εισοδήματά τους εκκαθαρίζονται αυτοτελώς, δηλαδή υπολογίζονται χωριστά για κάθε σύζυγο ο αναλογούν φόρος και κάθε εισφορά ή τέλος. Με βάση το ποσό της φορολογικής οφειλής ή απαίτησης καθενός από τους συζύγους, εκδίδεται η πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου (άρθρα 30 και 32 Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας).

Στο πλαίσιο αυτό, η νομοθεσία προβλέπει ως κατ’ αρχήν διαδικαστικώς υπόχρεο προς υποβολή της ως άνω κοινής δήλωσης τον σύζυγο. Ωστόσο, υπόχρεος για τον φόρο, τα τέλη και τις εισφορές που αναλογούν στο εισόδημά του είναι κάθε σύζυγος χωριστά και η βεβαίωση του φόρου πρέπει να γίνεται ομοίως σε κάθε σύζυγο χωριστά.

Ωστόσο, όπως προκύπτει και από σχετικό έγγραφο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) προς το δικαστήριο, στην πράξη η φορολογική οφειλή που αναλογεί στα εισοδήματα των συζύγων (εξακολουθεί να) βεβαιώνεται στο όνομα του συζύγου. Ουσιαστικά δηλαδή, η υποβολή από τον σύζυγο δήλωσης και για το εισόδημα της συζύγου του έχει ως αποτέλεσμα να καταχωρίζεται στα βιβλία της φορολογικής διοίκησης, ως εισπρακτέο ή επιστρεπτέο στο όνομα του συζύγου, το ποσό που προκύπτει από την άθροιση των φορολογικών οφειλών ή απαιτήσεων αμφοτέρων των συζύγων ή ύστερα από συμψηφισμό της φορολογικής οφειλής του ενός με τη φορολογική απαίτηση του άλλου έναντι του Δημοσίου. Ωστόσο, αυτός ο χειρισμός δεν βρίσκει έρεισμα στον νόμο.

Περαιτέρω, το δικαστήριο έκρινε ότι οι τεχνικοί λόγοι που επέβαλλαν κατά το παρελθόν (όταν η δήλωση υποβαλλόταν σε έγχαρτη μορφή) την υποβολή κοινής φορολογική δήλωσης από τους συζύγους έχουν εκλείψει προ πολλού, ενόψει και της εν τω μεταξύ αλματώδους προόδου της τεχνολογίας και την ηλεκτρονική πλέον υποβολή των δηλώσεων.

Εν κατακλείδι το ΣτΕ έκρινε ότι δεν συντρέχει προφανής λόγος δημοσίου συμφέροντος που να δικαιολογεί την υποχρεωτική υποβολή κοινής δήλωσης φόρου εισοδήματος των συζύγων. Η διάταξη του ΚΦΕ που προβλέπει την υποβολή κοινής δήλωσης από τους συζύγους πρέπει να ερμηνευθεί υπό το φως των αρχών του Συντάγματος περί ισότητας και ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, σε συνδυασμό με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου: η αληθής έννοια της διάταξης είναι ότι ο σύζυγος υποβάλλει κατ’ αρχήν κοινή δήλωση και για το εισόδημα της συζύγου του, εφόσον αμφότεροι οι σύζυγοι συναινούν.

Η συναίνεση μπορεί να αποτυπώνεται και στην υποβολή καθ’ εαυτήν της κοινής δήλωσης, ενώ, στην αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή διατυπώνεται ρητώς προς τη φορολογική αρχή η έλλειψη τέτοιας συναίνεσης από έστω έναν από τους συζύγους, οι σύζυγοι διατηρούν το δικαίωμά τους να υποβάλλουν αυτοτελώς δηλώσεις φόρου εισοδήματος. Το ότι προϋποτίθεται συναίνεση αμφοτέρων των συζύγων για υποβολή κοινής δήλωσης από τον σύζυγο και για το εισόδημα της συζύγου του συνάγεται, άλλωστε, και από τις περιπτώσεις στις οποίες ο νομοθέτης προβλέπει ρητά την υποβολή από τους συζύγους χωριστής δήλωσης, π.χ. σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, σε περίπτωση πτώχευσης ή υποβολής σε δικαστική συμπαράσταση ενός από τους δύο συζύγους.

* Η κ. Τζένη Πάνου και ο κ. Γιώργος Σαμοθράκης είναι υπεύθυνοι του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr [1]).

kathimerini.gr